Ćwiczenia i zabawy dla dzieci z autyzmem. Dlaczego warto na nie postawić?

Autyzm to ogólnorozwojowe zaburzenie dziecięce. Jego podłoże ma charakter neurobiologiczny. W jego spektrum pojawiają się różnego rodzaju nieprawidłowości (np. trudności z porozumiewaniem się, deficyty obejmujące rozwój społeczny, sztywne wzorce zainteresowań oraz aktywności). Poza profesjonalną terapią, bardzo ważny jest też bliski kontakt z rodziną. Wspólna zabawa i ćwiczenia to sposób na pogłębienie relacji i na „otworzenie” dziecka na wszystko to, co jest na zewnątrz.

Od czego należy zacząć?

Kluczowy jest czas, bo każdy miesiąc bez ćwiczeń i terapii pogłębia zaburzenia i deficyty, z którymi na co dzień zmaga się dziecko i jego bliscy. Poza zaordynowaną przez lekarza specjalistę terapią, warto także zacząć spędzać z dzieckiem jak najwięcej czasu. Zabawa i aktywność fizyczna to w tym wypadku najlepsze, co można mu zaoferować.

Z pewnością trzeba się kierować własną intuicją, obserwacją i wcześniejszymi doświadczeniami. Nie wolno dziecka do niczego zmuszać. Rodzaj wspólnie wykonywanych aktywności powinien być podyktowany jego wcześniejszymi upodobaniami. Jeśli więc dziecko lubi zabawę na powietrzu, to trzeba mu stworzyć do niej jak najlepsze warunki. Plac zabaw do ogrodu z pewnością się wtedy przyda. Na okres zimowy warto zainwestować w huśtawki do pokoju, drabinki gimnastyczne albo np. w domowy plac zabaw.

Równie ważne są relacje z rodzeństwem i rówieśnikami. Tym samym nie można zamykać i chronić dziecka przed światem. Trzeba robić wszystko, żeby ono się w nim dobrze czuło i żeby na miarę własnych możliwości swobodnie w nim funkcjonowało. Rozwijanie umiejętności nawiązywania kontaktu, formowanie poczucia tożsamości, usprawnianie ruchowe i psycho-społeczne – to wszystko można uzyskać poprzez ćwiczenia i zabawę.

Jakie zabawy i ćwiczenia pomogą dziecku z autyzmem?

Dobór zabaw i ćwiczeń warto omówić z lekarzem, który prowadzi dane dziecko. Oczywiście można się także skonsultować z fizjoterapeutą, pedagogiem albo psychologiem, który na co dzień współpracuje z dziećmi ze spektrum autyzmu.  Skorzystać można również z fachowej literatury i z doświadczeń innych rodziców. Poniżej wybrane przykłady zabaw i ćwiczeń, które mogą okazać się pomocne.

• Ćwiczenia ułatwiające zdobycie pewność siebie i poczucia bezpieczeństwa w kontakcie z innymi ludźmi (np. „tunel” – to zabawa, która polega na tym, że dziecko przechodzi przezprzygotowany dla niego przez inne osoby tunel).
• Ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała – np. czołganie, wykonywanie różnorodnych ruchów podczas leżenia na materacu gimnastycznym.
• Ćwiczenia twórcze – ich sedno to rozwijanie aspektów ruchu, tych zasugerowanych przez pozostałych członków grupy (np. rodzeństwo, rówieśników).
• Ćwiczenia, które ułatwiają nawiązywanie kontaktu i kooperacji z innymi ludźmi (np. wspólna zabawa z piłką, balonem).

Zabawy ruchowe z rodzicami

Łączą codzienne aktywności z zabawą. Nie wymagają dużych nakładów ani specjalnych umiejętności.

• Zabawa z kocykiem (np. bujanie, przeciąganie, turlanie).
• Zabawa w stary niedźwiedź mocno śpi, kółko graniaste itp.
• Zabawy z kręglami, piłeczkami sensorycznymi.
• Zabawy w lesie (np. wspólne szukanie wcześniej ukrytych tam skarbów).

Zabawy manipulacyjne (wybrane przykłady):

• Zabawy w wyładuj i załaduj, wyjmowanie i wkładanie.
• Zabawy z różnymi kształtami i fakturami.
• Nawlekanie korali, guzików.
• Zabawa polegająca na wspólnym darciu kartek.
• Zabawy z zastosowaniem klocków.

Zabawy tematyczne – dobrane pod kątem preferencji i zainteresowań dziecka

• Zabawa w gotowanie: dziecko przygotowuje na niby ulubione potrawy przy użyciu udostępnionych mu przedmiotów.
• Zabawa  w dom, szkołę, sklep, szpital itp.

Zabawy konstrukcyjne

• Lepienie ciasta, przygotowywanie figurek z plasteliny, przygotowywanie wyrobów z masy solnej.
• Łączenie pasujących do siebie elementów – zabawa klockami, układani puzzli.

Każda z zabaw i ukrytych w nich ćwiczeń wspomagają rozwijanie kompetencji psycho-ruchowych u dziecka. W odniesieniu do ich efektywności kluczową rolę odgrywa to, jak często i z jakim zaangażowaniem (po każdej ze stron) są przeprowadzane.