Gimnastyka według Alfreda i Marii Kniessów

Metoda Alfreda i Marii Kniessów została opracowana w latach 70 minionego wieku. To odmiana gimnastyki twórczej, rytmicznej, sprowadzającej się do sukcesywnego poszukiwania nowych rodzajów i postaci ruchu. Podstawowe „części składowe”tej metody to: ruch, rytm, muzyka i różnego rodzaju przybory.

Co jest najważniejsze w gimnastyce według A. M. Kniessów?

W tej metodzie niezwykle istotną rolę odgrywają przyjemne doznania, dobre samopoczucie i radość, jaką można czerpać z ruchu. W trakcie jej wykonywania dochodzi do połączenia w harmonijną całość rytmicznych ruchów oraz muzyki. Zachodzi zatem zjawisko sprzężenia zwrotnego wymienionych wcześniej czynników, przy tym jeden oddziałuje na drugi, regulując częstotliwość, szybkość oraz natężenie ruchu.

Następny z czynników (poza rytmem, ruchem oraz muzyką) to estetycznie wykonane przybory, które służą do ćwiczeń (np. grzechotka, wstążki na kijku, piłeczki sensoryczne, dzwoneczki zakładane na palce dłoni). One w sposób równorzędny biorą udział w całym tym procesie. Tak samo, jak muzyka, demonstracja ruchowa, czy też konkretny akompaniament, stymulują i wywołują konkretne (pożądane) reakcje ruchowe.

Podstawowy tok zajęć, realizowanych tą metodą, sprowadza się do naśladowania ruchów prowadzącego. One z kolei powinny być utrzymane w rytmicznym tempie, przy rytmicznej muzyce. Prowadzący poza tym, że pokazuje ruch, sam także ćwiczy. Gdy dziecko nabiera pewności i śmiałości w wykonywanych przez siebie ruchach, wtedy jego nauczyciel może mu pozostawić więcej swobody. Osoba, która prowadzi tego rodzaju zajęcia gimnastyczne, także uczy się od ćwiczących.

W ćwiczeniach gimnastyki rytmicznej występuje dużo improwizacji, jednostkowego „odczytywania” rytmu, muzyki oraz sposobów wykorzystania posiadanego przyboru. W ramach tego rodzaju gimnastyki dzieci wykonują ćwiczenia w różnym rytmie i pozycjach, co w efektywny sposób zaspokaja tkwiącą w nich potrzebę ruchu.

Znaczenie przyborów

Niezwykle istotnym składnikiem tej metody są odpowiednio dobrane przybory. Typowe dla tej odmiany gimnastyki rytmicznej jest używanie do ćwiczeń ruchowych dwóch przyborów w tym samym czasie przez jedną osobę. Do tych najczęściej stosowanych zaliczyć można:

grzechotki,
laski gimnastyczne,
bębenki,
dzwoneczki,
maty sensoryczne,
piłeczki sensoryczne.

Równie dobrze sprawdzą się wówczas np.: wstążki, grzechotki z puszek albo dyski sensoryczne.

Autorzy opisywanej metody sądzą, że przybory nie mogą spowalniać ruchu. Ponadto powinny nadać sens wszystkim wykonywanym w danej chwili czynnościom ruchowym. Właśnie z tego względu nie mogą być ani zbyt ciężkie, ani za duże.

Zasady gimnastyki rytmicznej

Autorzy metody opracowali także zasady gimnastyki rytmicznej.

Ćwiczenie powinno się wykonywać z radością.
Warto sukcesywnie pogłębiać motywację do ćwiczeń (np. za pośrednictwem atrakcyjnych i popularnych teraz form ruchu, takich jak: taniec, improwizacja ruchowa, zabawa).
Równie ważne jest rozwijanie poczucia rytmu i udoskonalanie koordynacji ruchowej.
Trzeba poszukiwać nowych rodzajów i form ruchu (do tego celu można wykorzystać eksperymentowanie środkami ruchowymi, akustycznymi i wzrokowymi).
Rytm i muzykę należy traktować jako bodźce do ćwiczeń ruchowych.
Przybory do ćwiczeń powinny być na tyle dla ćwiczącego atrakcyjne, żeby go pobudzać do ruchu.
Ruch pokazywany przez nauczyciela należy przeplatać z zadaniami otwartymi oraz z improwizacją ruchową.
Słowa nie powinny być wówczas nadużywane.
Nie powinno się wtedy sięgać po stereotypowe zestawy ćwiczeń (te typowe dla gimnastyki tradycyjnej).

Metodę Kniessów wyróżnia także szeroko rozumiana ekspresja ruchowa. Równie ważna jest też aktywność wszystkich uczestników zajęć. Cechuje ją także i to, że bazuje na pozytywnej motywacji, co jest skorelowane z zasadą podmiotowego postrzegania oraz traktowania dzieci. Ćwicząca grupa powiela ruchy pokazywane przez prowadzącego, a oprócz tego wprowadza do zajęć wiele nowych i twórczych rozwiązań. Opisana metoda powinna wyzwalać w uczestnikach nowe rozwiązania oraz pomysły.