Co robić ć z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo?

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (czyli ADHD) to zaburzenie, które dotyka znaczny odsetek dzieci, częściej występuje u chłopców. Jego przyczyn nie udało się na razie tak do końca wyjaśnić. Do głównych objawów tego zespołu zaliczana jest:

impulsywność,
nadruchliwość,
zaburzenia koncentracji uwagi.

Trwałe wzorce zachowań, które występują przy ADHD

Zakłócenia uwagi, a wśród nich m.in.:

problemy z długą koncentracją na danego rodzaju czynności mimo korzystnych warunków zewnętrznych,
trudności przy skupianiu się na określonym zadaniu,
męczliwość,
szybkie zapominanie o tym, co było do zrobienia,
nieuważny sposób słuchania,
słaba spostrzegawczość,
problemy z zastosowaniem się do instrukcji,
sprawianie wrażenia, że „buja w obłokach”,
problemy z zapamiętaniem tego, co np. w danym dniu przerabianona lekcjach.

Impulsywność:

dziecko postępuje w sposób, który jest zgodny z tym, co mu w danym momencie wpadło do głowy,
to, w jaki sposób zachowuje się dziecko, jest podporządkowane impulsowi, który pojawił się w danym momencie,
zaburzeniu podlega jego refleksyjność z zakresu aktywności oraz następstw zachowań, co odciska piętno na jego:

sposobie planowania,
uporządkowaniu,
organizacji,
kontroli,

zaburzenia, które obejmują procesy poznawcze,
problemy z samokontrolą,
wypowiedzi pisemne oraz ustne są niespójne i chaotyczne,
trudności z przerwaniem czynności, która była w danej chwili wykonywana,
nieumyślne niszczenie rzeczy oraz wyrządzanie różnego rodzaju szkód,
to niewolnicy słów takich jak „zaraz”, „za chwilę”,
sprawiają wrażenie agresywnych, bo od razu zaspokajają własne potrzeby,
bardzo łatwo i szybko przystają na cudze pomysły.

Nadaktywność motoryczna:

dziecko ciągle jest w ruchu i sprawia wrażenie niespokojnego,
wzmożona aktywność motoryczna, której brak celowego działania,
mogą zacząć się pojawiać tiki albo ruchy przymusowe,
gdy nie może np. biegać, wtedy rekompensuje to sobie drobnymi ruchami manipulacyjnymi, które wykonuje wokół swojego ciała albo najbliższego otoczenia.

Jak powinna wyglądać praca z dziećmi nadpobudliwymi?

Odpowiednie postępowanie z dziećmi nadpobudliwymi może doprowadzić między innymi do zmniejszenia zbędnych odruchów, nieukierunkowanych wyładowań ruchowych, czy też np. mimowolnych reakcji. Do tego dochodzi jeszcze wyrugowanie nietrwałości zainteresowań, a poza nią także i mimowolnej uwagi.

Podczas ćwiczeń i zabawy z takim dzieckiem, zawsze należy przechodzić od zadań (aktywności) łatwych i krótkotrwałych do tych coraz bardziej złożonych oraz trudnych – wymagających więcej zaangażowania oraz wolnego czasu. Żeby mu pomóc osiągnąć sukces i przezwyciężyć blokujące je ograniczenia, trzeba zadbać o to, żeby:

tematyka proponowanych mu ćwiczeń i zabaw była różnorodna i atrakcyjna (także i z jego perspektywy),
ciągle dostarczać mu nowych bodźców – nie powtarzać tych samych zestawów zabaw oraz ćwiczeń,
pozwalać mu decydować o kolejności, w jakiej będą realizowane/wykonywane zlecone mu zadania,
udzielać mu dyskretnego wsparcia, ale tylko wtedy, gdy naprawdę będzie mu ono potrzebne.

Ćwiczenia i zabawy, które zmniejszają napięcie mięśniowe i zwiększają koncentrację uwagi

„Mechaniczne zabawki”

Trzeba powiedzieć dziecku, że przez moment będzie nakręcaną zabawką. Na Nasze hasło musi więc zacząć naśladować jej ruchy. Nasz rola będzie się tu sprawdzała do odgadnięcia, w jaką zabawkę się wówczas wcieliło. Później można odwrócić role.

„Wesołe kuleczki”

Dziecko trzeba dać papier lub aluminiową folię i miseczkę. Najpierw trzeba zgnieść (czyli zrobić) kuleczki i wrzucić je miseczki. Zabawa sprowadza się do jednorazowego wydmuchiwania wszystkich kulek, jakie są w misce.

„Pantomima”

W tym wypadku będą potrzebni dodatkowi pomocnicy – np. koledzy z podwórka i rodzeństwo. Najpierw trzeba się podzielić na dwie grupy –widzów oraz aktorów. Aktorzy, razem z Naszym dzieckiem, powinni zaimprowizować poprzez ruch jakąś bajkę. Widzowie powinni odgadnąć jej tytuł.

„Układanie wzorów z patyczków”

Najpierw dziecko powinno odwzorować to, co widzi, a później, gdy mu zakryjemy ten wzór,powinno po raz kolejny ułożyć te patyczki (w taki sam sposób), ale tym razem z pamięci.

„Przypływ – odpływ”

Najpierw trzeba poprosić swoje dziecko, żeby stanęło na środku pokoju. Później na Naszą komendę „przypływ”, dziecko musi wykonać krok do przodu, z kolei na „odpływ” – krok do tyłu. Stopniowo tempo tej zabawy powinno być zwiększane.

„Drwale w lesie”

Będziemy piłować drzewo – najpierw musimy usiąść naprzeciwko dziecka (żeby było nam wygodniej, możemy to zrobić na materacu gimnastycznym) i złapać się za ręce. Trzymając się za nie, powinniśmy się zacząć kołysać na przemian – raz do tyłu, a zaraz potem do przodu. Później ciągniemy to już ścięte drzewo – mama może być drwalem, a dziecko drzewem, które będzie leżało ścięte. Po delikatnym przeciągnięciu go po materacu trzeba odpocząć – najlepiej wówczas usiąść obok siebie, złapać się za ramiona i zacząć kołysać w rytm ulubionej melodii. Później trzeba spróbować (razem) wstać – siedząc naprzeciwko siebie i trzymając się za ręce, trzeba równocześnie wstać, później usiąść (i tak na przemian – kilka razy).

„Raz, dwa, trzy Baba Jaga patrzy”

Na tę komendę biegnące w Naszym kierunku dziecko powinno zastygnąć w bezruchu. Żeby ją uatrakcyjnić, warto ją zorganizować w miejscu z dodatkowymi przeszkodami – np. na placu zabaw w ogrodzie.